Waschbär-milieurapport: recycling van materialen, cijfers en acties

Stefanie Münch vraagt meteen aan het begin van het interview om één ding: “Laten we het hebben over het scheiden van recyclebare materialen en niet over het scheiden van afval.” Het gaat namelijk om waardevolle grondstoffen. Geen vuilnis: het wordt weggegooid, verbrand of het gaat op een gegeven moment rotten en is dus nutteloos. Hier gaat het om materialen die waardevolle grondstoffen zijn en dus bruikbaar, zoals papier, karton, kurk, metaal, recyclebare kunststoffen – en alle plantaardige materialen.

Hoe deze recyclebare materialen zinvol te gebruiken en – voor zover mogelijk – weer in de kringloop gebracht kunnen worden: Stefanie Münch interesseerde zich hier altijd al voor, zelfs voordat ze bij Waschbär kwam werken. Ze begon in 1990 bij de inkoop afdeling en is nu productscout. Bovendien maakt de opgeleide huishoudkundige en milieuadviseur haar Waschbär collega`s wegwijs in de geheimen van het scheiden van recyclebare materialen.

Sorteren van recyclebare materialen: zien en begrijpen

“Ik geef geen traditionele training met een PowerPoint presentatie en deel ook geen papiertjes uit. Zien en begrijpen vind ik belangrijk”, zegt Stefanie Münch. Ze geeft alle nieuwe medewerkers een rondleiding door het bedrijf en laat de plekken zien waar recyclebare materialen worden verzameld. Ze gaat bijvoorbeeld naar de grote pers in de kelder waar de kartonnen dozen worden verzameld en samengeperst. Papier en karton worden bij Waschbär apart ingezameld, omdat beide afzonderlijk veel effectiever kunnen worden gerecycled. Verpakkingsfolies worden op kleur gesorteerd, en vele andere kunststoffen worden gescheiden. Naast glas zijn er ook containers voor metaal, elektronisch afval en hout. “Iedereen kan afgedankte houten pallets krijgen en ze gebruiken om stijlvolle palletmeubels voor het balkon of in de tuin te bouwen”, zegt Münch.

Er is niets dat je niet op de een of andere manier nog kunt gebruiken. Dat heeft Stefanie Münch al van kinds af aan geleerd. Haar passie is het om dit bewustzijn ook aan anderen door te geven – ook in haar werk. “Als productscout heb ik veel invloed op duurzaamheid”, zegt ze blij. Het begint met de samenstelling van de producten, naar de levensduur tot aan de verpakking. Hoeveel jaarlijks afval voorkomt een bedrijf als Waschbär en hoeveel grondstoffen bespaart het daarmee? Stefanie Münch lacht. “Ik ben eerder praktisch ingesteld: het is voor mij belangrijker dat iets wordt gedaan dan dat ik het kwantificeer.

Jaarlijks milieurapport van Waschbär

Monika Rothböck is bij Waschbär primair verantwoordelijk voor de cijfers op het gebied van duurzaamheid. Sinds 2015 verzamelt zij van alle afdelingen informatie over milieurelevante aspecten en bundelt deze samen in het milieujaarverslag. Waschbär is sinds 2018 gecertificeerd volgens ISO 14001. Hiervoor komen jaarlijks auditoren langs en controleren in de firma alle relevante factoren voor het milieumanagement. Dit omvat ook interviews met de medewerkers. Het laatste milieurapport wordt momenteel opgesteld. De trend laat zien dat de situatie weer is verbeterd. “Sinds we de cijfers documenteren, is het bewustzijn van de medewerkers groter geworden”, zegt Monika Rothböck.

“De twee grootste factoren waarmee we onze CO2-balans kunnen verbeteren, zijn het energieverbruik voor de verwarming en elektriciteit en het aantal gereden kilometers‘‘, zegt Monika Rothböck. Wat lampen en stroomvreters zoals desktopcomputers betreft, heeft Waschbär sinds 2017 continu verbeteringen doorgevoerd. Waar mogelijk en zinvol zijn gloeilampen vervangen door energiezuinige LEDs en de meeste desktopcomputers zijn vervangen door laptops met een lager stroomverbruik.

Een andere belangrijke factor is het thema mobiliteit. De ongeveer 400 Waschbär medewerkers rijden jaarlijks zo`n twee miljoen kilometers. Dit bestaat uit het woon-werkverkeer en eventuele zakenreizen. In 2020 was dat door Corona slechts 1,3 miljoen. Hoe meer kilometers met het openbaar vervoer zoals bus en trein of met de fiets worden afgelegd des te beter voor het milieu. Een verbod op binnenlandse vluchten kan ook het effect van zakenreizen verminderen.

Het milieurapport bevat ca. 60.000 fietskilometers

In het milieuverslag wordt ook bijgehouden hoeveel kilometer jaarlijks wordt afgelegd door de groep medewerkers per jaar die op de fiets naar het werk komen en zo CO₂ besparen. In 2020 was dat zo`n 60.000 kilometer. Om dit aantal te verhogen worden extra stimuleringsmaatregelen geboden. Het hoofdkantoor van Waschbär is gevestigd in het industriegebied in het noorden van Freiburg en is niet zo goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Vijf medewerkers hebben de directie het idee voorgesteld om mee te doen met het initiatief “Industrieradler”. Voor elke medewerker die op deze bedrijfslocatie in Noord-Freiburg werkt, betaalt het bedrijf jaarlijks één euro aan het initiatief. Hiervan wordt 50 euro per maand verloot onder alle deelnemers als stimulans om te blijven fietsen.

Het milieurapport motiveert de medewerkers ook om aan verschillende initiatieven mee te doen en daar is Monika Rothböck best een beetje trots op: “Het is intussen bekend dat we een milieumanagement hebben. Dat werkt inspirerend en er worden tal van acties georganiseerd, die door het milieumanagement worden gedocumenteerd.” Een paar voorbeelden hiervan:

• waar mogelijk worden ressourcen sparen
• gezamelijke clean-ups op het bedrijfsterrein, waarbij het afval wordt verzameld en opgeruimd
• het bouwen van nestkasten.

Het volgende plan is om delen van de buitenruimtes rond het gebouw te veranderen in bloemenweiden met wilde bloemen en zo een bijdrage te leveren aan de biodiversiteit.

Positieve effect op de bedrijfscultuur

De medewerkers van Waschbär zijn zich al beroepshalve meer bewust van milieu- en sociale normen. Zelfs kleine initiatieven zoals de “cadeauwagen” hebben een positief effect. “We geven alles weg wat nog goed is”, zegt Stefanie Münch. Hiervoor heeft Waschbär een kar waarop onverkoopbare goederen uit retourzendingen terechtkomen. Iedereen die hier iets van kan gebruiken, mag het van de kar halen en meenemen. “Als er een gaatje in een trui zit, dan is er altijd wel een collega die het gaatje repareert”, zegt Münch. Aanvankelijk was dit bedoeld om niet verkoopbare retouren nog een tweede leven te geven, maar het heeft zich inmiddels bij vele collega’s ook privé doorgezet. Nu brengen medewerkers van thuis mee wat ze niet meer nodig hebben en weg willen geven. Dit geldt ook voor groenten en fruit uit de tuin of als iemand te veel heeft gekocht. Daarvoor staat er nu een ‘‘cadeauschaal‘‘ in de bedrijfskantine.

Voor een goed doel: Les Bouchons d’amour

“Ik vergat bijna onze verzamelpotten”, lacht Stefanie Münch. “We verzamelen kroonkurken. Het materiaal wordt industrieel gerecycled en de opbrengst gaat naar een initiatief tegen darmkanker.” Voor kurken van wijn- en champagneflessen hebben we ook een verzamelpot. Op dat moment haalt Stefanie Münch een leeg, platgedrukt Tetra Pak tevoorschijn en draait de plastic dop eraf. ‘‘Deze schroefdop is gemaakt van polyethyleen of polypropyleen en deze neemt Sylvie Riss, een collega uit de Elzas, mee naar Frankrijk. In Frankrijk hebben ze een landelijke campagne onder de naam ‘Les Bouchons d’amour’ lopen. Hierbij worden de doppen van Tetra Paks verzameld en gerecycled. De opbrengst gaat naar sociale instellingen.’’

Tips voor het recyclen

Verpakkingsmateriaal vermijden

Grondstoffen die niet worden gebruikt zijn duurzamer dan deze te recyclen. Daarom is het belangrijk om producten zo lang mogelijk te gebruiken en verpakkingen te vermijden.

Volume verkleinen

Recyclebare materialen moeten meestal worden vervoerd om te worden gerecycled en dat kost energie. Dus hoe minder de voertuigen van de afvalverwerkingsbedrijven of wijzelf hoeven te rijden, hoe beter voor het milieu. Door verpakkingen zoals Tetra Paks zo klein mogelijk te maken, bespaar je volume.

Goed sorteren

Karton is niet hetzelfde als papier. Indien mogelijk moet alles naar soort worden gesorteerd en gerecycled. Glas moet ook op kleur worden gescheiden. Vooral bij wit glas zorgt een minimale vervuiling met gekleurd glas voor een slecht recyclingpercentage. Wat apart wordt ingezameld, komt ook echt op de vrachtwagen in aparte boxen, zelfs bij het recyclingbedrijf.

Het is beter om kunststoffen te vermijden

Kunststoffen zouden ook op basis van hun samenstelling moeten worden gescheiden. De zes meest voorkomende soorten plastic – vooral polyethleen (PE) of polypropyleen (PP) – zijn voor leken moeilijk te onderscheiden. Ze worden daarom voornamelijk in bedrijven apart ingezameld. In huishoudens gaat het plastic in de pmd-zak en wordt hoogstens gebruikt voor minderwaardig materiaal (downcycling) en wordt helaas vaak verbrand. Dat is nog altijd een vorm van thermischerecycling en beter dan de vuilstortplaats. Maar nog beter is om zoveel mogelijk plastic verpakkingen te vermijden, door bijvoorbeeld eigen tassen of bakjes mee te nemen naar de markt, boodschappen te doen in een verpakkingsvrije supermarkt en je brood mee te nemen in een lunchbox.

Thuis compost verzamelen

Keukenafval is geen afval, maar goed organisch materiaal dat je niet “weggooit”, maar kan worden teruggegeven aan de natuur. Als je geen eigen tuin hebt, dan kun je gebruik maken van de gft-containers van de gemeente. Dit bespaart energie bij de afvalverbrandingsinstallatie, omdat de residuen bij verbranding minder vochtig zijn en van de compost kan waardevolle potgrond worden gemaakt. Heb je een tuin, dan kun je plantenresten zelf composteren. Dat scheelt transport en zo bespaar je dus energie.

Kurk als isolatiemateriaal

De natuurlijke grondstof kurk veroorzaakt bij de productie slechts een fractie CO₂-uitstoot in vergelijking met aluminium afsluitingen (26 keer hoger) en kunststof afsluitingen (10 keer hoger). Als de fles leeg is, dan kan de kurk worden versnipperd tot granulaat en zo worden gebruikt als ecologisch isolatiemateriaal in de woningbouw. Verzamel daarom de wijnkurken en geef ze bij een inleverpunt af.