Urban Gardening: Biologische groenten kweken op het balkon
Urban Gardening is meer dan alleen een trend, het is een levensbeschouwing. Steeds meer mensen kweken zelf groenten, kruiden en fruit in bio-kwaliteit, ook al hebben ze alleen een balkon en geen tuin. ‘‘Ecologisch tuinieren kan ook op een paar vierkante meter als je je maar aan een paar regels houdt‘‘, zegt Herbert Vinken. Hij richt zich al vele jaren in zijn eigen biologische kwekerij ‘‘herb’s‘‘ in Dötlingen, Nedersaksen op ecologie. ‘‘Groenten die rijk zijn aan vitamines zoals tomaten, sla, paprika, radijsjes, koolrabi en aromatische kruiden kunnen eenvoudig in potten worden gekweekt. Als je een goede planning maakt, dan kun je van de lente tot de herfst je eigen groenten oogsten.‘‘ Heb je nog ruimte voor een paar potten? Dan raadt de biologische tuinier aan om ze te gebruiken voor groenten die minder vaak worden gepland zoals veldkomkommers, erwten, peterseliewortels, rode biet, wortelen, uien, aardappelen of verschillende kruiden.
Inhoud
Stap 1: Kies de juiste plek en potgrond
Het succesvol kweken van groenten en kruiden kan met slechts een beetje basiskennis, zoals vele naslagwerken suggereren. Welke planten je kiest, is natuurlijk afhankelijk van je eigen voorkeur. Maar ook de ligging van het balkon is belangrijk voor je keuze. Hoe beter de omstandigheden bij de plant passen, hoe makkelijker de verzorging wordt. Niet alle planten kunnen de hele dag zon, schaduw of wind verdragen. Het is de moeite waard om dit voor de koop uit te zoeken.
Ligt je balkon op het noorden, dan kan het tuinieren een echte uitdaging zijn. ‘‘Planten hebben daar meer ruimte nodig en een paar uur zonneschijn per dag is essentieel,‘‘ zegt Herbert Vinken. ‘‘De kwaliteit van de potgrond is ook belangrijk, maar makkelijker te beïnvloeden. Kies bij voorkeur voor aarde zonder turf.‘‘ Voor een ecologische tuinier moet een goede potgrond uit hoogwaardige hummus en mineralen bestaan. Deze kan water en voedingsstoffen opslaan en zorgt voor een goede waterafvoer. Kwalitatief hoogwaardige aarde zakt niet in en neemt ook het water op als er niet regelmatig wordt gegoten.
‘‘Als je geen eigen tuincompost hebt, dan ontkom je er niet aan om zakken te kopen. Kies ook hier voor compost die turfarm is, het RAL-keurmerk heeft en organische meststoffen bevat‘‘, adviseert de deskundige. Hij waarschuwt: ‘‘Spaar hier niet, want goede potgrond wordt niet voor niets ‘voedingsbodem‘ genoemd. Goedkope producten, vaak verijkt met Baltische turf en kleurrijke mestkorrels, die ook nog een lange transportweg achter de rug hebben, verdienen deze naam niet. Een lokale hoogwaardige potgrond is hier de beste oplossing.‘‘
Stap 2: Wat hebben de wortels nodig?
‘‘Ik word vaak gevraagd waarom peterselie in potten niet zo weelderig groeit als in de tuin‘‘, zegt Herbert Vinken. ‘‘Het antwoord is simpel: de planten kunnen alleen zo goed groeien als hun wortels de ruimte hebben in de plantenbak. Schermbloemen zoals peterselie, venkel of wortel hebben diepe, losse grond nodig. In ieder geval een diepe bak, die niet eens zo breed hoeft te zijn.‘‘ Vinken wijst erop dat wortelen in een pot moeite hebben om te groeien. Vele andere soorten groenten gedijen echter goed op het balkon, op voorwaarde dat ze tenminste een halve dag zon krijgen.
Planten die minder diep wortelen, maar eerder in de breedte groeien, kunnen prima in bakken worden geplant. ‘‘Pluksla heeft ondiepe wortels en heeft eigenlijk alleen maar goede potgrond en regelmatig water nodig. Als je ze zelf wilt zaaien, strooi dan enkele centimeters voedselarme zaaigrond over de potgrond.‘‘ Vinken mengt graag oude rassen met bekende soorten. ‘‘Als de ruimte beperkt is, is pluksla zoals Japanse mosterdsla, ook wel mizuna genoemd, geschikt. Je kunt ze makkelijk zelf kweken, bij biologische kwekerijen of bij Waschbär Eco-Shop kopen.‘‘
Terwijl Aziatische sla buiten bij lagere temperaturen ontkiemt, moeten warmteminnende soorten zoals snijbiet, kropsla of koolrabi vroeg in het jaar, rond begin maart, binnenshuis worden gekweekt. ‘‘Zodra de planten eenmaal een bepaalde grootte hebben bereikt, zullen ze hun wortels gebruiken om de voedingsstoffen verder onderin uit de aarde te halen‘‘, aldus de expert.
Stap 3: Welke plantenbakken zijn geschikt?
Welke bloembakken voor het balkon worden gebruikt, hangt af van de omstandigheden, de ruimte en het budget. Als balkonbakken permanent worden geïnstalleerd, moet ervoor worden gezorgd dat ze een drainage hebben die het hele jaar door functioneert. Kies je voor losse potten of bakken, dan heb je de keuze uit kunststof, terracotta of zink. De tuinexpert geeft aan dat de verdieping vaak een rol speelt bij de keuze van de potten. Velen deinzen ervoor terug om zware bakken van terracotta op de bovenverdieping aan hun balkon te hangen, omdat ze bang zijn dat deze naar beneden kunnen vallen.
Er zijn voor- en nadelen: ‘‘Kunststof potten zijn licht, houden beter water vast dan terracotta potten, maar hebben een lichtere potgrond nodig, zodat er voldoende lucht bij de wortels kan komen. Dit kan worden bereikt met ongeveer 10 procent geëxpandeerde hydrokorrels,‘‘ legt Herbert Vinken uit. ‘‘Terracotta potten zijn chiquer, maar ook een stuk duurder. En nog kostbaarder als de potten ook vorstbestendig moeten zijn. Toch kiezen velen voor deze kleipotten, omdat daarin mediterrane kruiden bijzonder goed gedijen.‘‘ Wie kiest voor de goedkope, decoratieven zinken bakken, moet erop letten dat deze niet in de pralle zon worden geplaatst. De zinkpotten worden anders erg warm, waardoor de wortels en het bodemleven sterk opwarmen. Daardoor sterven de wortels snel af en kunnen er schadelijke schimmels ontstaan. Het beste gebruik je zinken plantenbakken alleen als overpot.
Stap 4: Afstand alsjeblieft! Het verspenen
Veel planten kunnen al vroeg in het jaar op de vensterbank worden gekweekt. Voordat je biologische zaden koopt, is het handig om een planning te hebben. Deze maak je eenvoudig met behulp van een zaaikalender. Met de juiste timing kunnen er verschillende gewassen worden geplant die na elkaar groeien zoals radijs, dan pluksla en ten slotte veldsla. Zodra de zaailingen de juiste grootte hebben bereikt, worden ze verspeend. De plantjes worden voorzichtig een voor een uit de kweekbak gehaald en in aparte potten overgeplant. Het is belangrijk om voldoende afstand tussen de zaden te houden, zodat er ruimte is om te groeien.
Wie het opkweken van eigen plantjes te omslachtig vindt, kan zaailingen kopen die wat robuuster zijn om het transport onbeschadigd te kunnen overleven. Tuinieren is altijd de moeite waard en zelfs op een klein oppervlak mogelijk, daarvan is Herbert Vinken overtuigd. Duurzaam en ecologisch geteeld is de oogst een gezonde traktatie.