Slaapklimaat: hoe zorg je voor een ideale slaapomgeving

“Het is tijd om een pitstop te maken”. Zo kun je het proces om de nacht door te brengen ook noemen. Want wat er tijdens de slaap gebeurt, doet denken aan een algemene revisie in de werkplaats: Het lichaam regenereert, cellen worden gerepareerd, de hersenen worden “opgeruimd” en van nieuwe energie voorzien. Als we ’s nachts onrustig in ons bed liggen te woelen en te draaien, functioneert dit maar half zo goed. En op de lange termijn eist dat echt zijn tol. Maar wat kunnen we doen om beter in slaap te komen en door te slapen?

Toegegeven: Typische slaapkillers zoals stress, zorgen of zelfs lichamelijke klachten zijn niet zo makkelijk uit de weg te ruimen. Wat we wel en zonder al te veel moeite kunnen beïnvloeden, is het slaapklimaat, een combinatie van bed- en slaapkamerklimaat. Net als bij het weer spelen temperatuur en luchtvochtigheid hier ook een grote rol. Met een droog, warm bed en koele kamerlucht creëren we optimale omstandigheden voor een algehele nachtelijke revisie. Bovendien is een goede nachtrust eenvoudiger te bereiken als we schadelijke stoffen, stapels onafgewerkte dossiers en andere storende factoren uit de “slaapkamerklimaatzone” verbannen.

Slaapklimaat: het dekbed

Het dekbed is het belangrijkste element voor een comfortabel bedklimaat. Aangezien onze lichaamstemperatuur daalt tijdens het slapen, is het belangrijk dat een deken ons warm houdt. Tegelijkertijd mag het geen overmatig zweten veroorzaken. Beide aspecten verstoren de slaap omdat het lichaam zich dan onnodig bezig moet houden met temperatuurregeling. Een dekbed dat is afgestemd op het seizoen en de individuele warmtebehoefte is daarom essentieel voor een goede nachtrust. Want terwijl sommige mensen snel rillen, hebben anderen het vaak te warm. Maar zelfs met een optimaal verwarmend dekbed verliezen we vocht terwijl we slapen. Ongeveer een halve liter per nacht. Dit is volkomen normaal, maar het stelt extra eisen aan het dekbed: het moet dit vocht van het lichaam en uit het bed wegvoeren. Anders hoopt het vocht zich op onder het dekbed en wenden we ons badend in het zweet heen en weer in het bed.

Goed isolerend zonder vochtig aan te voelen: dit wordt vooral bepaald door de vulling. Vulling van natuurlijke materialen vervullen deze functies zonder hightech of fossiele grondstoffen. Vooral op het gebied van vochtregulatie zijn wol, zijde & co. onovertroffen. Terwijl synthetische vullingen over het algemeen minder effectief zijn in het afvoeren van zweet uit het bed, absorberen natuurlijke vezels zoals katoen en bamboe en natuurlijke haren het vocht dat tijdens het slapen wordt geproduceerd en geven het vervolgens weer af aan de omgeving. Dit zorgt voor een aangenaam droog bedklimaat en dus voor een ontspannen nachtrust. Bij Waschbär Eco-Shop vind je een grote collectie natuurlijk beddengoed gemaakt van materialen zoals kapok, biologisch katoen, hennep of zijde.

Verder van belang voor het bedklimaat: kussens en dekbedovertrekken.

Omdat het lichaam ook vocht afgeeft via het hoofd en de nek, dient het kussen ook een vochtregulerende werking te hebben. Net als bij dekbedden staan ook hier natuurlijke vullingen zoals Zirbenspaanders, speltkaf en zuiver scheerwol voorop.

Last but not least draagt ook het linnengoed bij aan het bedklimaat. Als het dekbedovertrek de ademende eigenschappen van de vulling ondersteunt ben je verzekerd van een aangenaam droog en warm bedklimaat Afhankelijk van het seizoen komen verschillende materialen in aanmerking: in de winter houden zachte katoenen stoffen zoals flanel je heerlijk warm, terwijl lichte stoffen zoals mousseline, linon en perkal zorgen voor frisheid op zomerse dagen.

De matras: alleen wie goed ligt, kan ontspannen en herstellen

Eén ding is duidelijk: een matras moet in de eerste plaats optimale ondersteuning bieden aan het lichaam tijdens de slaap. Een deel van het vocht dat ’s nachts vrijkomt, komt echter direct in de matras terecht. En dat moet er weer uit, om het aangenaam droog te houden. Wanneer het vocht uit de matras kan ontsnappen, hebben schimmels en mijten geen voedingsbodem meer. De meeste matrassen, synthetisch of natuurlijk, kunnen dit in meer of mindere mate. Matrassen met binnenvering zijn bijzonder goed in het afvoeren van vocht, omdat holtes in de veren zorgen voor een goede luchtcirculatie.

Wie liever kiest voor metaalvrije en natuurlijke materialen, is echter beter af met natuurmatrassen. Deze bevatten bijvoorbeeld paardenhaar en kokosvezels, die beide zeer goede klimatiserende eigenschappen bezitten. Vaak worden twee of meerdere natuurlijke vezels met elkaar gecombineerd om verschillende hardheidsgraad en klimaatregulerende eigenschappen te verkrijgen. De combinatie van kokos en natuurlatex is een klassieker. Gelatexeerde kokosvezel voegt extra luchtdoorlatendheid toe en combineert de elastische eigenschappen van latex met de stevigheid van kokosvezel. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zorgt pure natuurlatex ook voor een goede ventilatie van de matras dankzij de ingesloten luchtbellen. Luchtondoorlatende matrasbeschermers verminderen deze prestatie. Het is daarom beter om een ademende topper te gebruiken die het vochttransport van de matras ondersteunen. Matrasopleggers van scheerwol zijn hiervoor zeer geschikt gebleken.

Waschbärtip: Het maakt niet uit of het een natuurlijke of schuimrubberen matras is, vocht kan beter uit de matras ontsnappen als je deze dagelijks een opfrisbeurt geeft. D.w.z. verwijder de lakens en dekens en laat deze goed luchten voordat het bed weer wordt opgemaakt. Ventilatie van de onderkant kan worden ondersteund met een open bedconstructie.

Slaapklimaat en temperatuur: waarom koel slapen belangrijk is

Slaap is gekoppeld aan een daling van de lichaamstemperatuur. Een koelere kamertemperatuur helpt het lichaam om zijn temperatuur sneller te verlagen en om zo sneller in slaap te vallen. De slaap die volgt is bovendien dieper, omdat we geen extra energie hoeven te verbruiken voor temperatuurregeling. Daarom wordt over het algemeen een kamertemperatuur tussen 16 en 18 graden aanbevolen. Een of twee graden meer of minder is ook geen probleem als je het gevoel hebt dat je daarmee de nacht ook goed doorkomt. In de zomer, als de thermometer stijgt, kunnen de ramen overdag beter gesloten blijven en met rolluiken of gordijnen worden verduisterd.

Waschbärtip: Zonwering aan de buitenkant houdt meer warmte buiten dan zonwering aan de binnenkant

Luchtvochtigheid: niet te veel en niet te weinig

Te droge of te vochtige kamerlucht kan ook een ongunstig effect op de slaap hebben. Optimale Bedingung für den Schlafmodus ist eine relative Luftfeuchtigkeit zwischen 40 und 60 Prozent. Textkörper Alles daarboven leidt tot een slechtere temperatuurregeling. Ook verhoogd het risico op schimmelvorming zich, want bij meer dan 60 procent luchtvochtigheid vermenigvuldigen schimmelsporen zich bijzonder goed. Een te droge lucht in de kamer daarentegen bemoeilijkt de ademhaling en droogt de slijmvliezen uit, wat het risico op virussen en dergelijke vergroot. De optimale luchtvochtigheid is echter niet altijd hetzelfde, omdat deze sterk varieert afhankelijk van de tijd van het jaar.

Het beste is om de luchtvochtigheid regelmatig te meten met een hygrometer. Afhankelijk van het meetresultaat kun je deze met eenvoudige middelen beïnvloeden:

• Luchtvochtigheid verhogen: Met de verwarming aan in de winter is een droge binnenlucht onvermijdelijk. Zorg er daarom voor dat je de slaapkamer helemaal niet of slechts matig verwarm Indien nodig kunnen passieve luchtbevochtigers of gewoon een bakje water op de verwarming zorgen voor een hogere luchtvochtigheid. In de winter alleen kort luchten: a.) om vochtafzetting op gekoelde muren te voorkomen en b.) omdat van buiten meestal nog drogere winterlucht naar binnen komt.
• Luchtvochtigheid verlagen: In de zomer is de luchtvochtigheid meestal hoger dan aanbevolen. Zolang het niet regent kun je ’s morgens en ’s avonds maximaal 25 minuten ventileren. Wat kan helpen: Een schaal met zout kan vocht aan de lucht ontrekken; houtskool en passieve luchtontvochtigers werken op een vergelijkbare manier.

Optimaal slaapklimaat: schadelijke stoffen buiten houden

We brengen bijna een derde van ons leven slapend door. Het is logisch dat onze slaapruimte niet alleen klimaatvriendelijk is, maar ook weinig schadelijke stoffen bevat. Dit is echter niet vanzelfsprekend. Vervuilende stoffen veroorzaken namelijk vaak een “dikke” lucht in de slaapkamer. Of het nu gaat om formaldehyde in spaanplaatmeubelen, halogene verlichting, weekmakers in beddengoed en matrassen of chloorfenolen in hoeslakens. Deze en vele andere schadelijke stoffen kunnen vervliegen en zo de omgevingslucht vervuilen die we inademen terwijl we slapen. Om dit te voorkomen zouden we onszelf moeten trakteren op de luxe van emissiearme slaapbenodigdheden.

Door te kiezen voor geoliede of gewaxte massief houten meubels voorkom je de uitstoot van formaldehyde door verf en coatings. Beddengoed van natuurlijke materialen is over het algemeen ook minder schadelijk dan beddengoed van synthetische materialen. Dit geldt helaas niet voor alles. Ongeacht het gebruik van natuurlijke of synthetische materialen, veel schadelijke stoffen komen pas in het product terecht bij de verwerking van de grondstoffen. Zelfs de prachtigste deken van natuurlijke vezels kan een bron van schadelijke stoffen worden als deze tijdens het bleken of verven is verontreinigd met een chemische cocktail. Meer informatie over schadelijke stoffen in woonruimtes vind je hier in het gelijknamige artikel in het magazine.

Op schadelijke stoffen geteste producten zijn vaak niet eenvoudig te herkennen. Kwaliteitskeurmerken kunnen oriëntatie en veiligheid bieden. Voor meubels en matrassen is dit bijvoorbeeld het eco-INSTITUT label. De Quality Association for Environmentally Compatible Latex Mattresses kent speciaal voor natuurlatex matrassen het QUL-keurmerk toe, dat ook 100% natuurlatex garandeert. Bedlinnen met de labels IVN Best en GOTS voldoet aan strenge criteria voor schadelijke stoffen.

Opgeruimde slaapkamer – opgeruimde geest

“Minder is meer”: deze aanpak wordt zeker aanbevolen voor de inrichting van de slaapkamer, en niet alleen met betrekking tot mogelijke schadelijke stoffen. In een optisch (en akoestisch) rustige ruimte voelen we ons het prettigst en komen we beter tot rust. Beperk je daarom met betrekking tot het slaapmeubilair tot het hoogst nodige met het bed in de hoofdrol. Je thuiskantoor of stapels wasgoed horen niet thuis in de slaapkamer. Dat herinnert je aan onafgemaakte zaken. Als er in de rest van de woning geen ruimte voor is, kun je de “chaos” mogelijk afschermen met een kamerscherm of scheidingswand.

Elektrosmog in de slaapkamer minimaliseren

Net als schadelijke stoffen bewegen ook elektromagnetische golven ongemerkt door onze slaapkamer. Het is weliswaar omstreden in hoeverre de straling van elektrische apparaten en het stroomnet schadelijk is voor het lichaam. Maar als je geen risico’s wilt nemen, hou dan je slaapkamer zo vrij mogelijk van elektrosmog. De eenvoudigste oplossing: verban elektrische apparaten zoals televisie, computer, tablet en vooral je mobiele telefoon uit de slaapkamer en schakel het WLAN ’s nachts uit. Hier zijn nog enkele tips om jezelf te beschermen tegen elektrosmog:

• Plaats het bed indien mogelijk niet direct naast stopcontacten en stekkerdozen.
• Als elektrische apparaten onvermijdelijk zijn in de kamer, dienen ze minstens één meter van het bed verwijderd te zijn.
• Trek na het uitschakelen van de elektrische apparaten de stekker uit het stopcontact. Als je het vervelend vindt om steeds aan stekkers te moeten trekken, kun je speciale afgeschermde stekkerdozen aanschaffen
• Lost het probleem in één klap op: de installatie van een netontkoppelaar. Hierdoor wordt het circuit losgekoppeld van de netspanning wanneer apparaten en lichtschakelaars worden uitgeschakeld.

Tot slot: het bed is om in te slapen en niet om in te werken

“Uitschakelen”: dit geldt niet alleen voor elektrische apparaten, maar ook voor onszelf. Tv kijken, internetten op een tablet, werkdocumenten doorlezen: het bed is daarvoor de verkeerde plek. Lichaam en geest worden zo geactiveerd in plaats van uitgeschakeld. Wie zijn bed permanent misbruikt, geeft zijn lichaam het signaal: “Aha, dit is niet alleen een plek om te slapen”. In de slaapgeneeskunde wordt deze gewoonte dan gecorrigeerd met de zogenaamde “stimuluscontrole”. Deze methode herstelt een gezond slaapritme door het bed (“stimulus”) psychologisch weer te koppelen aan de reactie “slaap”. Dit betekent dat je werk, spel- en mediaconsumptie in de slaapkamer moet vermijden. Alleen zo krijgt het lichaam het juiste gevoel weer terug, dat de slaapkamer is om te slapen en niets anders. Lang wakker liggen is ook contraproductief: sta dan liever op, drink wat watern of ga even lezen en probeer na een poosje weer te gaan slapen.