Seizoenskalender oktober
De winter komt steeds dichterbij. De zonuren nemen af en de temperaturen dalen. Juist nu is het belangrijk om met vers fruit iets goeds voor je gezondheid te doen. Daarom is het zo fijn dat er ook in oktober nog seizoensfruit is. Naast vers geoogste appels zijn dit bramen en druiven. Daarnaast zijn er nog een andere spannende vruchten.
Inhoud
Seizoenskalender oktober: alles in één oogopslag
Het eten van regionale seizoensgroenten en fruit biedt veel voordelen. Minimale transportroutes zorgen ervoor dat groenten en fruit worden geoogst als ze echt rijp zijn. Ze bevatten meer vitamines en smaken tegelijkertijd beter. Bovendien wordt er tijdens het transport beduidend minder uitgestoten. Een seizoenskalender helpt je bij te houden welke groenten en fruit er momenteel op regionale bodem groeien.
Oktober biedt vele heerlijke groenten en fruitsoorten. Deze grafiek verschaft je een overzicht.
→ Hier kun je de grafiek als PDF downloaden en uitprinten.
Seizoenskalender oktober: seizoensgroenten en fruit vers van het veld
In oktober kun je bijvoorbeeld genieten van de steenvruchten de stoofpeer en de kweepeer. Daarnaast vind je ook nog steeds een ruime selectie aan lokale groenten. Bonen, courgette en knapperige maïskolven zijn nu nog vers van het veld verkrijgbaar, maar zullen over een paar weken van de markt verdwijnen. Ook kun je deze maand nog van verse koolrabi, sla en veldsla genieten. Daarna zijn ze alleen nog beschikbaar uit de opslag.
De stoofpeer: fruit of groente?
Het verschil met een handpeer is dat je een stoofpeer niet rauw kunt eten en deze net als vele andere groentes eerst gegaard moet worden. Een handpeer daarentegen kun je niet stoven, want deze valt dan heel snel uit elkaar. Het vruchtvlees van een stoofpeer is hard, korrelig en smaakt behoorlijk wrang. Het bijzondere van stoofperen is dat ze tijdens het stoven verkleuren. Stoofperen bevatten antocyanen. Deze kleurstof is heel gevoelig voor zuur. Tijdens het koken verandert de zuurgraad van het vruchtvlees van de stoofpeer en kleuren ze roze-rood. Voeg je rode wijn of bessensap toe dan wordt de kleur nog intensiever rood. Een van oorsprong Nederlandse stoofpeer en ook het meest geteelde ras is de Gieser Wildeman, klein van formaat met een bruine schil. Een grotere stoofpeer, die goed verkrijgbaar is met een groene schil is de Saint Rémy.
Stoofperen bereid op grootmoeders wijze
Ingrediënten
- 1 kilo stoofperen
- 1 kaneelstokje
- 1 tl suiker
- een klein scheutje citroensap
- eventueel wat maïzena of aardappelzetmeel
Bereidingswijze
- Schil de peren. Laat daarbij wel het steelje zitten. Verwijder het klokhuis via de onderkant met een klein scherp mesje of appelboor.
- Plaats ze in een brede pan naast elkaar met het steeltje naar boven
- Voeg het kaneelstokje, het citroensap en de suiker toe.
- Vul af met water tot de peertjes net onder staan.
- Stoof de peertjes 2 tot 4 uur totdat ze zacht en mooi rood gekleurd zijn.
- Neem de peertjes en het kaneelstokje uit de pan en laat het kookvocht indampen tot het de dikte heeft van jus of bind het met wat maïzena of aardappelzetmeel
Stoofpeertjes werden vroeger gegeten als bijgerecht bij een wildschotel, smaken heerlijk bij hachee of als nagerecht met een bolletje vanille-ijs. Stoofperen kunnen zowel warm als koud gegeten worden en om ze te bewaren kun je ze gewoon klaargemaakt invriezen.
De kweepeer: een “vergeten” steenvrucht
Honderden jaren geleden vond de kweepeer of kweeappel zijn weg van de Caucasus naar Kreta. De vrucht staat ook bekend als “gouden appel” en was het een symbool van liefde en vruchtbaarheid in het oude Griekenland. Er wordt gezegd dat het de gewoonte was dat geliefden de zongele vrucht voor hun huwelijksnacht aten. Niet alleen de Grieken waren gefascineerd door de steenvrucht. De kunstenaar van Gogh wijdde zelfs een stilleven aan de kweepeer.
Hoewel de vrucht rauw niet giftig is, is hij wel erg bitter en laat een harig gevoel achter op de tong. Maar gelukkig zijn er heerlijke en ongecompliceerde recepten die de fijne smaak van de regionale steenvrucht benadrukken, zodat je er ook na de herfst van kunt genieten. Een klassieker bij het ontbijt is bijvoorbeeld kweeperengelei dat je gemakkelijk zelf kunt maken. Voor degenen die liever geen kweepeer op hun sneetje brood hebben maar liever een zoet snoepje, raden we dit snelle recept voor kweepeerbrood aan:
Snel recept voor kweepeerbrood
Ingrediënten voor de zoete kweepeersnoepjes
- 5 kweeperen
- 500 ml water
- 2 el citroensap
- 1 kg geleisuiker
- wat extra suiker om het brood in te rollen
Bereidingswijze
- Was de kweeperen, wrijf de schil eraf, ontpit en snijd de vruchten in vieren.
- Kook ze ongeveer 45 minuten in water tot ze zacht zijn.
- Giet het water af en pureer de kweeperen tot moes.
- Roer het citroensap en de geleisuiker erdoor en breng het mengsel aan de kook.
- Giet het hete mengsel op een met bakpapier beklede bakplaat.
- Energiebesparende methode: laat de massa afkoelen op kamertemperatuur. Voor wie haast heeft: in de oven zetten en ca. 5 uur op ca. 60 °C (boven-/onderwarmte) laten uitharden.
- Als het mengsel is opgedroogd in ruitjes snijden en door de extra suiker rollen.
Het kweepeerbrood kan maximaal zes maanden in een luchtdichte verpakking worden bewaard.
Het pompoenseizoen is oktober
Op 31 oktober is het weer zover. Fel verlichte pompoen gezichten met hun griezelige grimassen zorgen voor angstaanjagende momenten. Halloween is inmiddels ook in Nederland een traditie geworden. Wat goed dat de seizoenskalender van oktober ons voorziet van regionale pompoenen.
Hazelnoot en walnoot: superfood vers van de boom
Waarom zou je op volwassen leeftijd niet doen waar je als kind van hield? Bijvoorbeeld het verzamelen van noten net zoals eekhoorns. Omdat noten zeer energierijk zijn, verzamelen de kleine knaagdieren ze als voorraad voor het koude jaargetijde. En wat goed is voor eekhoorns kan de mens ook niet schaden. Noten zijn bijvoorbeeld rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren. Deze helpen bij het metaboliseren van in vet oplosbare vitamines en verlagen het cholesterolgehalte. De hazelaar is een hoge struik en zeer modest. Ze houdt van zonnige plaatsen en voldoende luchtvochtigheid. Walnootbomen daarentegen zijn veeleisender. Ze hebben een humusrijke grond en veel zon nodig en groeien het best op een beschutte plaats. Voor het eten moet je hazelnoten en walnoten een paar weken laten drogen, bij voorkeur op krantenpapier. Dit neemt het vocht goed op. Dan is het tijd om de noten te kraken en te verwerken.
Eetbare kastanjes en tamme kastanjes
Helaas vind je in Nederland nog steeds nauwelijks kastanjekraampjes, die in andere landen in de herfst op veel plaatsen deel uit maken van het stadsbeeld. In Nederland groeien dan ook voornamelijk wilde of paardenkastanje. Maar met een beetje geluk vind je misschien bij jou in de buurt de stekelige groene schelpen tussen de kleurrijke herfstbladeren in het bos. Strikt genomen zijn deze exemplaren geen tamme kastanjes, maar kastanjes. De tamme kastanjes zijn een verdere kweek van de kastanje en zijn veel groter en tijdens het seizoen op meerdere plaatsen verkrijgbaar. Deze komen dan meestal uit Frankrijk. Verzamelaars mogen dan ook niet teleurgesteld zijn over de grootte van het fruit. Het kan soms een beetje lastig zijn om deze kleine wilde eetbare kastanjes te bereiden. Als je het toch wilt proberen, snij dan voor bereiding met een mes een kruisvorm in de noten.
Er zijn verschillende manieren om dit te doen:
- Koken: Kook de kastanjes ongeveer 20 minuten in gezouten water.
- In de oven: Verwarm de oven voor op 200 °C boven-/onderwarmte. Bak de kastanjes met de snijkant naar boven. Na ongeveer 30 minuten verwijderen en in een vochtige doek wikkelen.
- In de pan: Rooster de kastanjes in de pan zonder olie.
Zodra de schil op de plek waar de kastanje is ingesneden naar boven buigt, zijn de kastanjes klaar.
Sleedoornbes, een bijna vergeten bosvrucht
Sleedoorn behoort tot de regionale geneeskrachtige kruiden. Hoewel het veel gezondheidsbevorderende eigenschappen heeft, is het de afgelopen decennia in de vergetelheid geraakt. De kleine vruchten van de sleedoorn doen denken aan ronde miniatuurpruimen en groeien aan tot drie meter hoge struiken. In het voorjaar herken je ze aan hun dichte witte bloemen. Wat de sleedoornbes zo gezond maakt is vooral het hoge vezelgehalte, dat de spijsvertering bevordert. De tannines in de vrucht helpen ook bij keelpijn. Hiervoor worden ze gedroogd en vervolgens gekookt. Het afgekoelde brouwsel is een weldaad voor de keel en wordt gegorgeld.
Dit komt in oktober uit de opslag
Ook in oktober hebben de de groente- en fruitopslag veel voor ons in petto. Zo heb je nu weer de kans om te genieten van sappige peren. Ook witlof, rijk is aan gezonde bitterstoffen, komt uit de opslag. Hij bevat intybine, dat de galstroom verbetert en belangrijk is voor de productie van maagzuur. Aardappelen zijn in oktober zowel vers als uit de opslag verkrijgbaar.