Circulaire mode – de oplossing voor een duurzame kledingindustrie?

Als het over duurzaamheid gaat, hoor je in de mode steeds vaker de term “circular fashion” ofwel “circulaire mode”. De Berlijnse modeweek heeft in de herfst van 2020 een speciaal evenement aan dit thema gewijd. Maar wat houdt circulaire mode in?

Het principe van de zogenaamde circulaire mode is gericht op het behoud van de waarde van materialen. Er mag geen materiaal worden verspild en dit moet op lange termijn zowel ecologische als economische waarde creëren. Textielafval vermijden vanaf het allereerste begin – dat is het basisidee van een circulaire mode-industrie. Om de urgentie van een dergelijk systeem te begrijpen, is het belangrijk te kijken naar hoe de mode-industrie vandaag werkt.

Milieuvervuiling door mode

Elk jaar worden ongeveer 100 miljard kledingstukken geproduceerd. Daarvan is tot nu toe ongeveer tien procent gerecycleerd. De rest produceert ongeveer 2,1 miljard ton afval. Daarbij komen nog de broeikasgassen die vrijkomen bij de productie, en het enorme waterverbruik en de luchtverontreiniging die het gevolg zijn van lange transportroutes.

Het huidige systeem in de mode heet “Take, Make, Waste”.

De mode-industrie is momenteel hoofdzakelijk gebaseerd op het lineaire systeem van “Take, Make, Waste”: Je oogst de grondstoffen en maakt er dan kledingstukken van. Als ze niet meer nodig zijn, belanden ze bij het huisvuil of in de verbrandingsoven. Dit betekent ook dat ze voor altijd verdwijnen als hulpbronnen.

Bovendien is het gangbare “fast fashion”-bedrijfsmodel gebaseerd op het met steeds kortere tussenpozen op de markt brengen van nieuwe collecties. De verwerkende bedrijven lokken de consumenten naar de winkels, ongeacht het seizoen, en verhogen de consumptie. Om aan de vraag naar mode te voldoen, zijn er steeds meer middelen nodig, steeds sneller. Het is een vicieuze cirkel. Het fast-fashionprincipe is dus voor een groot deel verantwoordelijk voor de steeds groter wordende bergen textielafval.

Consumentengedrag verandert

Veel consumenten erkennen deze verspilling van middelen. Zij zien in dat elke keer dat zij nieuwe kleren kopen, zij ook hun eigen ecologische voetafdruk vergroten. Steeds meer mensen willen een duurzame textielproductie. Op lange termijn kan de mode-industrie dus niet om de factor duurzaamheid heen.

Recycling – de uitweg?

Eén benadering van een circulaire mode-industrie is het recyclen van materialen. Maar waarom komt slechts ongeveer tien procent van al het weggegooide textiel in het recyclingproces en dus in een duurzame cyclus terecht?

Veel producten bestaan uit gemengde weefsels, d.w.z. natuurlijke en synthetische materialen. En daar ligt het probleem: het scheiden van gemengd vezelafval is een bijna onmogelijke taak als het gaat om recycling. Om geen waarde te verliezen, moeten de vezels worden gescheiden in afzonderlijke componenten. Daarom is recycling tegenwoordig bijna altijd downcycling. Inferieure materialen kunnen vaak niet worden gebruikt voor de productie van kleding. Conclusie: Recycling zoals wij dat kennen is in principe een goede aanpak, maar in de praktijk bereikt het al snel zijn grenzen. Bovendien belandt zelfs gerecycleerde kleding altijd in de vuilnisbak.

De oplossing: heroverwegen

In de toekomst moet het mogelijk zijn materialen steeds opnieuw te gebruiken zonder hun waarde te verliezen. Er bestaan reeds recyclingsystemen die vezels regenereren alsof zij nieuw zijn. Maar de redenen waarom slechts ongeveer één procent van alle textiel op deze manier wordt gerecycleerd, zijn de volgende:

• Mode moet op passende wijze worden ontworpen met het oog op circulariteit.
• Gebruikt textiel moet worden teruggebracht naar plaatsen die deel uitmaken van het circulaire systeem.

Het circulaire sorteersysteem moet van dien aard zijn dat verschillende materialen kunnen worden herkend en gescheiden.

Het bedrijf circular.fashion

Ina Budde en Mario Malzacher hebben het bedrijf circular.fashion opgericht. Zij willen een model voor circulaire economie in de mode opstellen dat de drie bovengenoemde factoren ondervangt. De producten van vandaag moeten de grondstoffen van morgen worden. Er moet een gesloten materiaalkringloop tot stand worden gebracht. Alle bedrijven in de mode-industrie zouden zich daaraan moeten kunnen houden. Ina Budde en Mario Malzacher hebben twee prijzen ontvangen voor hun innovatieve concept: de Next Economy Award in 2015 en de Global Change Award in 2019, een innovatieprijs geïnitieerd door de H&M Foundation.

Circulaire mode mogelijk maken met de “Circular Design Tool”.

Ina Budde legt uit: “Voor veel merken is het moeilijk om de hele omgekeerde toeleveringsketen – een productieketen waarbij oude artikelen weer nieuwe vezels worden – op te bouwen. We realiseerden ons dat er bij het creëren van een omgekeerde toeleveringsketen een standaard moet zijn die in de hele sector wordt gebruikt.” De door de startup ontwikkelde “Circular Design Tool” voldoet aan deze norm. Het is gebaseerd op een eigen database en software. De doelgroepen zijn productie, recycling en consumenten. Ze zijn elk voorzien van speciaal gereedschap.

Een voorbeeld: de “Circular Design Kit

Met de tool “Circular Design Kit” begint circular.fashion waar een goed werkende circulaire economie begint: met advies over ontwerp en materiaalkeuze. Het ontwerp en de kwaliteit van een kledingstuk moeten van dien aard zijn dat het later kan worden gerecycleerd. De productie moet daarop worden afgestemd. De “Circular Design Kit” bevat alle relevante informatie over materialen en hun recycleerbaarheid. Bovendien kunnen met de hand gemaakte sneden digitaal worden bewerkt, zodat ze met zo weinig mogelijk overschot kunnen worden geproduceerd. Bij voorkeur met materialen van één soort.

Conclusie: Kan circulaire mode de modewereld duurzaam veranderen?

Het bedrijf circular.fashion biedt een goed doordacht, complex en innovatief systeem. Het verbindt recycling- en sorteerbedrijven, toeleverende, producerende en producerende bedrijven en baant zo de weg voor een duurzame, circulaire mode-industrie. Het systeem biedt oplossingen voor veel problemen in eerdere recyclingsystemen die ook in de snel veranderende modebranche kunnen werken.

Het idee van een oneindige levenscyclus van producten via circulaire mode is echter nog maar net begonnen. De onderlinge verbanden zijn complex. Zij moeten eerst afzonderlijk worden bekeken en vervolgens worden verbeterd. Maar het idee van circulaire mode kan op lange termijn zeker werken en een revolutie in de mode-industrie teweegbrengen op het gebied van duurzaamheid. Vooral als er genoeg bedrijven worden gevonden die bereid zijn om hier pionierswerk te verrichten.

Samenwerkingsverband FACILE

Om de Nederlandse textielketen stapgewijs te ondersteunen bij het circulair worden is er een nieuw samenwerkingsverband tussen universiteiten, hogescholen en het bedrijfsleven gestart onder de naam FACILE. Onze partner Genoeg neemt deel aan dit samenwerkingsverband en verzorgt de communicatie over het project met burgers en scholen. FACILE staat voor Fashion Circular by Logistics Excellence. Het eerste doel is om binnen twee jaar met praktische concepten te komen voor een rendabelere en effectievere inzameling van kleding. Uit onderzoeksresultaten van de studenten is naar voren gekomen, dat de markt voor tweedehands kleding momenteel slechts uit één procent van alle kledingaankopen die we jaarlijks doen bestaat. Inmiddels is er een model voor een circulaire kledingindustrie ontwikkeld en de verwachting is, dat door een beter inzameling en selectie van de afgedankte kleding tot wel 99 procent van de afgedankte kleding in Nederland kan worden hergebruikt.