Materiaalkunde hennep: robuuste natuurlijke vezel met duurzame eigenschappen

Sinds enkele jaren geniet het materiaal hennep weer een toenemende populariteit en is letterlijk en figuurlijk in de mode. In de natuurlijke textielindustrie is hennepkleding vandaag de dag verkrijgbaar in een grote verscheidenheid aan stofkwaliteiten, van extreem robuust tot zijdezacht. Ook in natuurcosmetica en de voedingsindustrie wordt gebruik gemaakt van de positieve eigenschappen van hennep. Waarom is hennep zo populair? En waardoor onderscheidt het zich? We hebben een aantal interessante feiten over deze veelzijdige plant voor je op een rijtje gezet.

Wat is hennep?

Hennep (lat. cannabis) is een van de oudste gecultiveerde planten ter wereld. Mensen gebruiken het al eeuwenlang als olie, vezel en medicinale plant. Net als vlas behoort hennep tot de bastvezels. Vanwege zijn robuustheid en aanpassingsvermogen heeft hennep zich wereldwijd kunnen verspreiden. De hennepplant is een eenjarige plant die behoort tot de hennepfamilie(Cannabaceae) en wordt in verschillende variëteiten gekweekt.

Typisch voor de hennepplant zijn de lange, smalle, handvormig samengestelde bladeren met gekartelde randen. De plant wordt tot wel vier meter hoog. Alle delen van de plant, bloemen, bladeren, zaden en stengels, kunnen worden gebruikt. Het wortelstelsel is wijdvertakt en diep in de grond verankerd. Hennep wordt aanbevolen als tussengewas voor verarmde bodems. Het draagt bij aan verbetering van de landbouwgrond.

Waar komt hennep oorspronkelijk vandaan? Hoe gebruikten de mensen het vroeger?

De geschiedenis van hennep begon ongeveer 12.000 jaar geleden, waarschijnlijk in Centraal-Azië. Dankzij de migratie verspreidde de plant zich over de hele wereld. In China en Perzië werd hennep toen al gebruikt als grondstof. De vezels werden gebruikt om kleding van te maken. Als lampolie en om in te bakken werd hennepolie gebruikt. De hennepzaden dienden als voedingsmiddel. Vanaf de 16e eeuw werd hennep gebruikt als medicijn in de Chinese kruidengeneeskunde. De Chinezen maakten het eerste papier ter wereld van hennep en moerbeischors. In de 17e eeuw werden hennepvezels vooral gebruikt voor de productie van touwen en zeildoek voor de zeevaart.

Waar wordt hennep gekweekt?

De meeste hennepvezels komen uit China. De bijzonder fijne, zachte soorten die geschikt zijn om te spinnen, worden mede geteeld in Algerije, Spanje en Italië. Hoewel het telen van industriële hennep tegenwoordig in heel Europa voorkomt, is het aandeel erg klein. Maar de vraag naar hennepvezels neemt toe, ook in Nederland. In de afgelopen vijf jaar is de teelt in Europa dan ook bijna verdubbeld. In Nederland zien we deze stijgende trend niet terug. Vergeleken met andere gewassen en “commerciële planten” is het hennepareaal in Nederland zeer klein.

Welke verschillende hennepsoorten zijn er?

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen THC-arme vezels (vezelhennep ofwel industriële hennep genoemd) en THC-rijke hennep (als basis voor de productie van drugspreparaten). THC staat voor het psychoactieve ingrediënt tetrahydrocannabinol. Welke variëteiten mogen worden gekweekt, is bij wet geregeld. Alleen hennep met een THC-gehalte van minder dan 0,2 procent mag gebruikt worden voor in Nederland geproduceerde en gedistribueerde producten. Dit geldt dus ook voor kleding. De industriële hennepplanten die in Nederland zijn goedgekeurd, zijn niet geschikt voor de productie van bedwelmende middelen.

Hoe worden hennepvezels voor textiel geproduceerd?

Vroeger was het verwerken van hennep arbeidsintensief handwerk. Door de eeuwen heen hebben mensen het verbouwen, oogsten en verwerken steeds verder geperfectioneerd. Dit is ook merkbaar aan de kwaliteit van de verschillende hennepstoffen. Net als bij jute, brandnetel en vlas, wordt de vezel verkregen uit de stengel van de hennepplant. De verwerking van de lange en korte vezels is per soort verschillend. Voor hoogwaardige kleding worden vooral de lange vezels gebruikt .

De verwerkingsprocedure bestaat in principe uit vier stappen:

1. Roten: Na het stekken worden de planten enkele weken op de grond gelegd. Onder invloed van vocht, schmmels en bacteriën worden de lange vezels blootgelegd.
2. Ontschorsen van de vezels: De nog vochtige vezels worden losgemaakt van de houtachtige kern en gedroogd.
3. Kloppen: Met een trilmes worden de vezelbundel bewerkt totdat de korte vezels van de lange vezels worden gescheiden.
4. Verwerking: Van de vezels worden balen gevormd en meestal zonder verdere verwerking tot lange, ononderbroken draden gesponnen.

Welke producten worden van hennep gemaakt?

De vezels zijn geschikt voor het maken van touwen, kleding, tassen en schoenen. Ze vormen ook de basis van papierproducten. De eiwitrijke hennepzaden kunnen worden gebruikt voor cosmetische producten en voedingsmiddelen zoals hennepolie, hennepmeel of henneppasta. Hennep thee wordt gemaakt van de bloemen en bladeren. Hennepvezels worden ook gebruikt voor de productie van isolatie- en isolatiematerialen. Omdat de vezels zo buitengewoon elastisch, maar tegelijkertijd scheurvast en duurzaam zijn, worden ze vaak gebruikt voor de binnenbekleding van auto’s.

Welke eigenschappen heeft hennep in vergelijking met katoen?

De hennepplant is robuust, winterhard en niet veeleisend. Voor de productie is minder land en water nodig dan voor katoen. Het beschermt zichzelf tegen ongedierte en er groeit geen onkruid in de buurt en zijn er bij de teelt geen pesticiden en herbiciden nodig. Op hetzelfde oppervlak produceert hennep tot 250 procent meer vezelmassa. Kleding gemaakt van hennep is bijzonder milieuvriendelijk en bevat geen schadelijke stoffen. Biologische hennep presteert het beste.

Voordelen

• robuust en duurzaam (plant en materiaal)
• niet veeleisend, past zich snel aan (groeit overal)
• alle plantdelen zijn bruikbaar
• antibacterieel en antimicrobieel (hypo-allergeen)
• scheur- en trekvast (trekvastheid nat sterker dan droog)
• hoog draagcomfort (temperatuurregulerend, ademend)
• droogt drie keer sneller dan katoen
• absorbeert meer UV-stralen dan katoen en linnen (UV-bescherming tot 90 procent!)
• zuurstofgehalte voorkomt bacterievorming (dus minder wasbeurten = hulpbronnen besparen)
• eenvoudig te reinigen
• trekt geen motten of ongedierte aan

Nadelen

• mogelijk gevaar van monocultuur (onkruid krijgt vrijwel geen kans)
• speciale landbouwmachines en hakselaars nodig
• verwerking vers geoogste hennep ter plaatse noodzakelijk
• (nog steeds) een nicheproduct
• lange toeleveringsketens (meestal geïmporteerd uit China)
• hoge prijs (voornamelijk gebruikt in het fair fashion segment)
• gebrek aan transparantie (geen uniforme controlemechanismen, geen keurmerken voor consumenten)

Hoe duurzaam is hennep?

Door zijn veelzijdigheid, robuustheid en teelt met weinig inspanning (geen pesticiden, insecticiden of herbiciden, meestal zonder kunstmatige irrigatie) wordt hennep beschouwd als duurzame grondstof van de toekomst. Textiel gemaakt van hennep is slijtvast, duurzaam en vuilbestendig. Dit betekent minder wassen, minder water- en elektriciteitsverbruik en minder waspoeder. De positieve milieubalans is echter vooral gebaseerd op de hoge opbrengsten. Dit komt omdat een hennepveld drie keer zoveel vezels oplevert als een katoenveld van dezelfde grootte.

De juiste verzorging van textiel op basis van hennep

• Volg de wasvoorschriften op het etiket!
• Was met een fijnwasprogramma op 30 °C.
• Gebruik een wasmiddel zonder bleekmiddel.
• Keer het kledingstuk binnenstebuiten (hennepvezels kunnen snel kleur verliezen).
• Maak sluitingen voor het wassen dicht.
• Trek na het wassen in vorm als de stof nog nat is.
• Strijk matig warm.
• Niet geschikt voor de droger.
• Niet chemisch reinigen.