Do it yourself: caleidoscoop knutselen
Je eerste blik door een caleidoscoop is iets wat je waarschijnlijk niet zo snel zult vergeten.
Een kijkje in een tamelijk onopvallende koker, waarin door kleine bewegingen felgekleurde en oneindig vele patronen steeds opnieuw worden gevormd, fascineert niet alleen kinderen. De symmetrische vormen inspireren de mensen al sinds het begin van de 19e eeuw. Dit heeft zich tot op de dag van vandaag niet veranderd. Hoewel televisie en computerspelletjes een grote impact hebben op het leven van de kinderen, blijft de belangstelling voor analoog speelgoed zoals de caleidoscoop groot. Het leuke aan een zelfgemaakte caleidoscoop is dat je gewoon spullen kunt gebruiken die je al hebt. Zo onstaat een mooi upcyclingproject.
Inhoud
Wat gebeurt er in een caleidoscoop?
Het is een eenvoudig fysiek proces dat je meeneemt naar magische werelden. Kleurrijke stukjes glas vallen steeds in nieuwe posities voor een spiegelprisma en worden zichtbaar wanneer je door de buis naar het licht kijkt. De wonderlijke beelden en patronen herhalen zich theoretisch nooit. Met 20 steentjes zou je 300 miljoen keer moeten draaien tot je elk patroon één keer hebt gezien.
De Schotse natuurkundige Sir David Brewster wordt gezien als de uitvinder van de caleidoscoop zoals we die nu kennen. Hoewel er verschillende eerdere versies waren, slaagde hij erin de uitvinding te verfijnen en handzaam te maken. Hij patenteerde dit in 1817 onder de welluidende naam “caleidoscoop”. Caleidoscoop komt uit het Oudgrieks en betekent vrij vertaald “mooie plaatjeskijker”.
Oorspronkelijk wilde de natuurkundige de caleidoscoop als wetenschappelijk instrument gebruiken. Maar de belangstelling voor de fascinerende en wonderlijke kleurpatronen was onverwacht groot. David Brewster verdiende er veel geld mee. Het was het speelgoed van de 19e eeuw. In een tijd dat speelgoed schaars was, fascineerde het mensen over de hele wereld. Het duurde niet lang voordat de eerste replica’s van de caleidoscoop op de markt kwamen. Ondanks zijn patent kon David Brewster dit niet voorkomen. De caleidoscoop was een belangrijk onderdeel geworden van het sociale leven en daarom werd Brewster in 1831 geridderd voor zijn diensten.
Een caleidoscoop maken met kinderen
Zelf een caleidoscoop maken is eigenlijk heel eenvoudig. De meeste materialen die nodig zijn, zijn in elk huishouden voorhanden of gemakkelijk te verkrijgen. In plaats van spiegels kan ook spiegelkarton, bijvoorbeeld de verpakking van chocozoenen, worden gebruikt. Deze variant is voldoende om het caleidoscoop effect te creëren en het systeem te begrijpen. Bij het maken van een caleidoscoop hebben kleinere kinderen wat ondersteuning nodig. Oudere kinderen kunnen bijna alles zelf.
Maak een caleidoscoop en duik in een kleurrijke wereld
We hebben glaskralen en gekleurde glasstenen als vulling voor onze caleidoscoop gebruikt. De bonte kleuren komen in het prisma van het zonlicht heel mooi tot uiting. Hoewel de patronen niet zo subtiel en gevarieerd zijn als bij professioneel geproduceerde caleidoscopen, hebben ze nog steeds prachtige patronen en bloemen in schitterende kleuren. Terwijl ze het bouwen, begrijpen de kinderen al veel over hoe het werkt. Maar ook al hebben ze het zelf gebouwd, de caleidoscoop met de magische kracht van symmetrie blijft voor hen een magische koker.
Instructie voor een zelfgemaakte caleidoscoop
Hier kun je de instructie voor een zelfgemaakte caleidoscoop als PDF downloaden.
Dit heb je nodig
- glanzend karton/spiegelkarton (10,5 x 19 cm)
- knutselpapier (10,5 x 19 cm)
- 2 lege wc-rollen
- doorzichtige folie (ook als biologisch afbreekbaar te koop)
- bakpapier
- kleurrijke glaskralen en stukjes gekleurd glas
- gekleurd papier om de buis te versieren
- lijm
- plakband
- lineaal
- schaar/stanleymes
- pen
En zo werkt het
- Plak een lege wc-rol (9,5 cm hoog, Ø 4 cm) aan één kant dicht met de doorzichtige folie (onderdeel 1, foto 3).
- Snijd of knip het glanzende karton op een formaat van 10,5 x 19 cm. Teken lijnen met een onderlinge afstand van 3,5 cm. Vouw de vlakken tot een prisma (onderdeel 2, foto 1) en bevestig ze aan elkaar vast met plakband.
- Wikkel het knutselpapier (hier is rood papier gebruikt) zo strak om het prisma dat de twee lege wc-rollen er later overheen geschoven kunnen worden (onderdeel 3, foto 2).
- Plak de andere lege wc-rol (9,5 cm hoog, Ø 4 cm) aan een kant dicht met een stuk karton of stevig papier en maak een gaatje in het midden (onderdeel 4, foto 3).
- Nu kunnen alle onderdelen in elkaar worden gezet. Schuif de wc-rol met doorzichtige folie over de rode kartonnen koker van knutselpapier die om het prisma is gewikkeld. Duw de tweede wc-rol met het gaatje aan de andere kant over de koker. Plak nu de twee tegen elkaar liggende wc-rollen aan elkaar vast. (foto 3)
- Leg de glasstenen op de folie. Maak nu van een kartonnen strook van ongeveer 5 cm breed een kleine koker en plaats deze om de bovenste wc-rol met doorzichtige folie (onderdeel 5, foto 3) en maak deze dicht met een stuk bakpapier. Het moet ondoorzichtig papier zijn om de reflectie te laten werken. Plaats onderdeel 5 zo, dat de glasstukken nog kunnen bewegen en plak deze vast.
- Versier de caleidoscoop met gekleurd papier in verschillende vormen en maten, met mooie plaatjes, kleurrijke letters of sterren.
Ik wens je veel plezier bij het ontdekken van de kleurrijke wereld van de caleidoscoop.