Courgettes kweken: van zaaien tot oogsten

Vanaf april kun je beginnen met het binnenshuis voorzaaien van courgettes en je alvast verheugen op de populaire zomergroenten. Courgettes behoren immers tot de top tien van favoriete groenten in Nederland. Het is een ongecompliceerde groente die gemakkelijk te telen is en een rijke oogst belooft. Je hoeft niet per se een tuin te hebben om courgettes te planten. Het kweken van courgettes lukt ook heel goed in potten op het balkon, mits aan de eisen van de plant met betrekking tot warmte en bemesting wordt voldaan.

De courgette: geen komkommer, maar een pompoen

De courgette (Cucurbita pepo ssp. pepo convar. giromontiina) lijkt misschien op een komkommer, maar is een ondersoort van de tuinpompoen (Cucurbita pepo). Hij is dus zeer nauw verwant aan de flespompoen, de spaghettipompoen, de oliepompoen en de patisson. De tuinpompoenen, waartoe ook de talrijke sierpompoenen behoren, komen uit Midden-Amerika. Van daaruit kwamen ze in de 17e eeuw naar Europa. Pas in Italië ontwikkelde de courgette zich uit een kruising van verschillende tuinpompoenen.

In de daaropvolgende eeuwen ontstonden vele cultivars in verschillende vormen (langwerpig of bolvormig) en kleuren (groen, gestreept of geel). Het Nederlandse woord courgette komt uit het Frans. Het is een verkleinwoord van “courge” wat “pompoen” betekent. Hoewel de courgette in zuidelijke landen al eeuwenlang populair is, kwam hij pas in de jaren zeventig naar Nederland.

Naast de tuinpompoenen, waartoe de courgette behoort, zijn er nog andere soorten pompoenen. Daartoe behoren muskuspompoenen, reuzenpompoenen als ook de Hokkaido.

Grote verscheidenheid aan variëteiten

Er zijn nu ongelooflijk veel courgettesoorten, die verschillen in vorm en kleur. De populairste zijn de langwerpige groene variëteiten. Bekende oude, zaadbestendige en smakelijke courgettesoorten zijn bijvoorbeeld “Zuboda”, “Verde d’Italia”, “Coucourzelle di Tripolis” of de zeer ziektebestendige variëteit “Dundoo”. Sommige hybride rassen zoals ‘Black Forest F1’ zijn ook geschikt voor ranken. Gele courgettes, zoals de meeldauwresistente rassen “Soleil” of “Goldrush”, geven kleur aan de tuin.

Maar er zijn ook ronde soorten courgettes die rondini worden genoemd, zoals “Tondo chiaro di Nizza” of de gele variant “Rondini floridor”.

De courgette heeft veel voedingsstoffen en veel water nodig

De vorstgevoelige courgettesoorten hebben het graag warm en kunnen daarom pas half mei naar buiten. De courgette geeft niet alleen de voorkeur aan warme, zonnige locaties, maar ook aan voedselrijke grond met een goede watervoorziening. Vooral regelmatig water geven is noodzakelijk. Droogtestress kan de vruchten een bittere smaak geven, wat wijst op een verhoogde cucurbitacineproductie (zie de info over bittere courgettes hieronder). Mulchen zorgt ervoor dat de grond in het wortelgebied vochtig blijft.

Als je courgettes wilt kweken, hebben ze net als alle pompoenen veel voedingsstoffen nodig. Daarom moet je ze tijdens de groeifase voldoende bemesten. Rijpe compost of verdunde vloeibare mest van brandnetels zijn zeer geschikt. Als je de planten in potten kweekt, moet je regelmatig bijmesten. Een pH-waarde van 6,5 tot 7 is optimaal, een waarde die in de meeste tuingronden wordt aangetroffen. Als de waarden daaronder liggen, moet je de grond een beetje kalk geven.

Courgettes kweken: zo werkt het

Door courgettes binnenshuis of in een kas te telen wordt de tijd tot de eerste oogst verkort. Je kunt dan al half juni genieten van de eerste vruchten. Als alternatief kun je vanaf half mei jonge planten kopen of kunt direct buiten zaaien en een wat latere start van de oogst, zo rond half juli, accepteren. Voor direct zaaien in de volle grond: plaats twee tot drie zaden bij elkaar in het plantgat.

Courgettes voorzaaien en opkweken

De voorkweek van courgettes begint half april. Laat het zaad een nacht weken in warm water. Je kunt het dan zaaien in kleine potjes of in een kweekbak. De courgette is een donkerkiemer. Daarom moet je het grote zaad bedekken met twee tot drie centimeter grond. De optimale kiemtemperatuur is 18 tot 20 °C. Zorg ervoor dat de grond voldoende vochtig is.

Kieming vindt meestal plaats na zeven tot tien dagen. Er verschijnen twee zaadlobben. Nadat de eerste bladeren zich hebben ontwikkeld, kun je de planten overplanten in grotere potten. Wees voorzichtig om de tere wortels niet te beschadigen. De potgrond mag voedzamer zijn dan de zaaigrond.

De courgette heeft veel licht nodig

Tijdens hun groei moeten courgetteplanten veel licht krijgen om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Dit werkt heel goed in een verwarmde kas of serre. Maar met de planten op een vensterbank op het zuiden lukt het ook wel. Je kunt ook speciale plantenlampen gebruiken om de courgettes van licht te voorzien.

Afharden van de jonge courgetteplanten

Voordat je de jonge plantjes buiten plant, moet je de voorgekweekte courgettes afharden. De jonge planten kennen nog geen direct zonlicht of de buitentemperatuur. Zet ze daarom vanaf de tweede week van mei overdag een paar uur buiten, maar wel in de schaduw. Zet de courgettes nooit direct in de zon, anders verbranden de bladeren door het UV-licht! Plant de courgettes pas buiten na de IJsheiligen.

Courgettes kweken: naar buiten

Vanaf half mei kun je de voorgekweekte plantjes dan buiten planten in een voorbereid groentebed zodra er geen nachtvorst meer wordt verwacht. Moestuinbakken zijn ook geschikt voor de teelt van courgettes. In dit geval worden klimmende variëteiten aanbevolen. Die kun je aan de rand van de moestuinbak planten, zodat ze naar beneden kunnen groeien. De plantafstand in de tuin is ongeveer één meter, aangezien één courgetteplant minstens één vierkante meter grond bedekt. Voeg een flinke portie compost toe aan het plantgat. Na het planten is regelmatig water geven het belangrijkste. Als je de planten in potten wilt kweken, moet je kiezen voor grote potten (minstens 40 liter). Gebruik bovendien een substraat dat veel voedingsstoffen bevat.

Courgettes oogsten

De eerste courgettevruchten kunnen, afhankelijk van het tijdstip van planten, vanaf half juni worden geoogst. De oogst is zeer productief, zodat zelfs met een groot gezin twee planten in de tuin al voldoende zijn. Hoe meer courgetteplanten in de tuin, hoe hoger de opbrengst. Als je maar één plant op het balkon of in de tuin hebt, is het nodig om die handmatig met een borstel te bestuiven.

Courgettes worden meestal onrijp geoogst wanneer ze 15 tot 20 centimeter groot zijn. Dan zijn ze bijzonder mals en smakelijk. Veelvuldig plukken verhoogt de opbrengst. Je kunt de courgettes ook volledig laten rijpen zoals pompoenen. Maar dan moet je de zaden en de harde schil voor de verwerking verwijderen. En ze zijn niet zo smakelijk als jonge vruchten. Courgettes mogen niet langer dan tien tot twaalf dagen worden bewaard. Je kunt ze het beste donker en koel bewaren, maar niet onder de acht graden, anders worden ze bitter en zacht. Als courgettes samen met appels of tomaten worden bewaard, bederven ze ook sneller.

Zelfs de bloemen van de courgette zijn eetbaar

Ook de mooie, grote bloemen zijn een genot. Ze kunnen worden gevuld, gefrituurd of toegevoegd aan salades. De courgette heeft trouwens mannelijke en vrouwelijke bloemen. De vrouwelijke hebben korte stelen en onder de bloemblaadjes zie je het vruchtbeginsel. De mannelijke bloemen zijn lang gesteeld, zonder vruchtbeginsel.

Courgettes kweken: ziekten en plagen

In de zomerperiode is er een risico van aantasting door meeldauw. Voorzichtige bespuiting van jonge planten met heermoesbouillon wordt aanbevolen. Het is ook zinvol om meeldauwresistente courgettesoorten te gebruiken. En er is ook een dierlijke plaag: slakken knagen graag aan de jonge planten, maar vooral aan de bloemen en de jonge vruchten.

Pas op: bittere courgettes!

Bij alle tuinpompoensoorten bestaat het risico dat er giftige bitterstoffen worden gevormd bij het gebruik van zelfgekweekte zaden. Deze zogenaamde cucurbitacines worden zelfs door verhitting niet vernietigd en kunnen diarree en braken veroorzaken.

Cucurbitacines worden geproduceerd door kruisbestuiving met door bijen ingevlogen stuifmeel van sierpompoenen. Sierpompoenen, die ook tot de soort Cucurbita pepo behoren, bevatten deze bittere stoffen in grote hoeveelheden. Maar niet alleen door kruisingen kunnen er bittere courgettes ontstaan. Ernstige stress zoals hitte en droogte kan ook de productie van de bittere stoffen veroorzaken.